Ao amin'ny tehezan'Alahamaditanin’Ambohidrabiby no misy an’i Fonohasina, toerana masina sy feno hasin-tantara, niorina tamin’ny andron’ny Mpanjaka Ralambo (1575–1610). Izy no nanome ny anarana hoe “Fonohasina”, fanomezam-boninahitra an-dRabiby raibeny, sady toerana nanafenana ny hasin’ny fanjakana merina. Ny tantara sy ny lovantsofina momba an'ity toerana ity dia manampy amin'ny fanamafisana ny maha-zava-dehibe azy eo amin'ny kolontsaina sy ny tantaran'ny Malagasy.

Fonohasina dia zaratany natokana ho an'ny Andriandoriamanjaka, taranak’Andriana izay “mahazo manjaka”, mpanolotsain’ny mpanjaka Ralambo. Io toerana io dia niavaka tamin’ny joro, hasina, fanenomana lamba landy sy lambamena ho an'ny mpanjaka, ary fady toy ny kisoa, tongolo, sy hena ratsy. Ny fanompoam-pivavahana sy ny fombafomba nisy tao dia naneho ny hasin'ny fanjakana sy ny fitiavana ny tanindrazana.

Anarana

Maro ny lovantsofina momba ny anarana Fonohasina:

- Voalaza fa toerana nanafenana lefom-pohy volamena voasoratra tamin’ny teny arabo, izay manampy amin'ny fanazavana ny fifandraisana ara-kolontsaina sy ara-tantara tamin'ny firenena hafa.

- Anaran’ny lapan’i Rabiby tany Anjozorobe, izay manamafy ny maha-zava-dehibe ny toerana ho an'ny taranaka.

- Toerana nanehoana hasina nijoalajoala (Fenohasina niova ho Fonohasina), izay manampy amin'ny fanazavana ny fiovan'ny anarana sy ny lanjan'ny fomban-drazana.

Mizara

Ny vohitra dia mizara ho Fonohasina Avaratra sy Fonohasina Atsimo, voahodidina hadivory sy hantsana, misy vavahady vato mihidy isan’andro, ary ahitana vatomasina sy sabaomarokely, toerana fivavahana sy fifampitsarana. Ny rafitra sy ny endrika ara-javakanto dia manampy amin'ny famoronana ny atmosfera manan-tantara sy masina.

Ny rano dia avy amin’ny Fantsakan-dRalambo any Andohamandry, voazara ho an’ny Andriandoriamanjaka sy ny taranany ihany. Ity rano ity dia manan-danja amin'ny fanatanterahana ny fombafomba sy ny fanompoam-pivavahana, izay manampy amin'ny fitazonana ny hasin'ny toerana.

Lamba

Lamba hasin’Andriana rehetra hatramin-dRanavalona III dia tenomina ao Fonohasina no sady famantarana manokana ireo “be lamba” – anaran’ny Andriandoriamanjaka. Ireo lamba ireo dia mitahiry ny tantara sy ny soatoavina ara-kolontsaina, ary manampy amin'ny fanamafisana ny maha-izy azy ny taranaka.

Ankehitriny, ao amin’ny Kaominina Ambohidrabiby – Distrikan’Avaradrano no misy azy, ahitana tanàna 5: Fonohasina, Ambohitrakely, Ambohidava, Amparafara, ary Antanetibe. Ireo tanàna ireo dia manampy amin'ny fanamafisana ny maha-zava-dehibe ny toerana sy ny fomban-drazana.

Toerana fizahan-tany ihany koa izy, mampiavaka azy ny lamba landy, trano tranainy menamena, ary tranokotona fahiny mitahiry lova ara-kolontsaina. Ny fizahan-tany dia manampy amin'ny fanabeazana ny olona momba ny tantara sy ny kolontsaina Malagasy, ary manampy amin'ny fitomboan'ny toe-karena ao an-toerana. Ny mpitsidika dia afaka mahita ny hatsaran-tarehy sy ny hasin'ny toerana, ary mandray anjara amin'ny fombafomba sy ny lanonana izay mitranga ao.

Amin'ny ankapobeny, Fonohasina dia toerana iray manan-danja ho an'ny Malagasy, izay mitahiry ny tantara sy ny kolontsaina, ary manampy amin'ny fanamafisana ny maha-izy azy ny taranaka. Ny fitiavana sy ny fanajana ny lova ara-kolontsaina dia zava-dehibe amin'ny fitazonana ny hasin'ny toerana sy ny fanjakana.

Yves Rindra

07 Novembre 2025